Czego powinny unikać osoby z zespołem jelita drażliwego

W obecnym stanie wiedzy nie jesteśmy w stanie wyeliminować przyczyn zespołu jelita drażliwego, a jedynie możemy łagodzić jego objawy. Leczenie objawowe jednak podnosi komfort życia i pozwala na zmniejszenie stresu oraz niepokoju związanego z chorobą. Dlatego ważne jest poznanie czynników, które nasilają dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak biegunki, zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha, i wyeliminowanie ich bądź zredukowanie do niezbędnego minimum.

To, co powoduje nieprzyjemności ze strony naszych jelit w zespole jelita drażliwego dotyczy między innymi niewłaściwej diety, przyjmowania niektórych leków, jak również przeżywania negatywnych stanów emocjonalnych wpływających na nasz układ nerwowy i jelitowy. Przyjrzyjmy się, co warto zmienić w swoim życiu, aby łatwiej było się uporać z objawami choroby. Czego należy unikać?

Stres

Depresja, jak również negatywne stany emocjonalne, takie jak lęk, stres, niepokój, nasilają objawy zespołu jelita drażliwego. Są one także brane pod uwagę jako jedna z przyczyn tej choroby. Dlatego niezwykle ważne jest wypracowanie sposobów redukujących napięcie. Do podstawowych należą: aktywność fizyczna, unikanie przepracowania, wygospodarowanie czasu na spacer i odpoczynek z bliskimi. Bardzo cenną pomocą jest profesjonalne wsparcie psychologiczne. Większość osób ze zdiagnozowanym zespołem jelita drażliwego wymaga konsultacji u psychoterapeuty lub dłuższej psychoterapii, która pozwala zredukować stres oraz uporać się na co dzień z dokuczliwymi objawami choroby.

Siedzący tryb życia

Brak ruchu powoduje nie tylko spowolnienie pracy jelit, ale również działa niekorzystnie na nasze życie psychiczne. Zaś podczas ruchu wytwarza się w organizmie odpowiednia ilość endorfin, która sprawia, że czujemy się zrelaksowani, odstresowani, po prostu szczęśliwsi. Redukcja napięcia poprzez aktywność ruchową jest niezwykle ważnym elementem leczenia w zespole jelita drażliwego.

Branie leków na własną rękę

Sięganie po leki, np. przeczyszczające, może krótkotrwale pomóc, ale w dłuższym okresie spotęgować objawy choroby. Wiele leków powoduje też efekty uboczne, które powinny być kontrolowane przez lekarza prowadzącego. Dlatego nie należy „leczyć się” samodzielnie, a przyjmować leki pod ścisłą kontrolą lekarską.

Niekorzystne produkty

Określenie pełnej gamy produktów, które działają niekorzystnie u osób cierpiących na zespół jelita drażliwego jest trudne i wymaga przeprowadzenia testów na pokarmy, które wywołują reakcję immunologiczną prowadzącą do nasilenia dolegliwości. Szczegółowe zalecenia odnośnie do kompozycji diety powinniśmy ustalać we współpracy z lekarzem i dietetykiem. Została jednak określona lista produktów, które szkodzą większości pacjentów z zespołem jelita drażliwego:

Produkty wzdymające

Kalafior, brukselka, kapusta, cebula i warzywa strączkowe, takie jak groch, fasola, bób, powodują wzdęcia brzucha i zwiększone wydzielanie gazów. Zrezygnujmy również z owoców, które są ciężkostrawne lub powodują wzdęcia: śliwki, morele, gruszki, wiśnie i czereśnie.

Duża ilość surowych owoców i warzyw

Choć same w sobie są zdrowe, spożycie ich dużej ilości może powodować bóle brzucha i wzdęcia – zawarta w nich fruktoza i niestrawne oligosacharydy działają drażniąco na jelita. W szczególności należy uważać na ilości ich spożycia w postaci biegunkowej ZJD. Natomiast przy zaparciach ich jedzenie jest wskazane, gdyż zawierają one błonnik pobudzający perystaltykę jelit. W formie zaparciowej IBS i podtypie spastycznym, błonnik w postaci surowych warzyw nie jest wskazany, lecz błonnik odpowiednio przygotowany, niedrażniący, dostępny w aptekach w postaci proszku do przygotowania z płynem, dobrany stosownie do reakcji pacjenta.

Tłuste mięsa i wędliny

Należą do nich pasztety, mięso gęsi i kaczki, kiełbasy, salami, wędliny podrobowe i konserwy mięsne. Zawarte w nich ciężkostrawne tłuszcze zwierzęce podrażniają jelita. Należy również uważać na kupowane mięso mielone, gdyż może zawierać domieszkę białek roślinnych, np. sojowego, które mogą nasilać dolegliwości ze strony układu pokarmowego u osób chorych na ZJD.

Tłuste sery i dodatki do potraw

Tłuste twarogi, sery żółte, topione, pleśniowe, a także majonez, śmietana, ketchup (w szczególności pikantny) i musztarda mogą nasilać wzdęcia i bóle brzucha.

Obfite posiłki

Nasz organizm może mieć problem z ich trawieniem. Mogą powodować uczucie ciężkości, wzdęcia, biegunki i bóle brzucha. Zrezygnujmy więc z nich na rzecz małych, często spożywanych posiłków. Najlepiej spożywać 4-5 posiłków co 3-4 godziny, pierwszy posiłek rozpoczynając około 1 godzinę po przebudzeniu, a ostatni kończąc 3 godziny przed pójściem spać. Kolacja powinna być lekkostrawna.

Alkohol

Spożywanie napojów alkoholowych może prowadzić do podrażnienia przewodu pokarmowego.

Dania smażone lub smażono-duszone

Są ciężkostrawne, powodują wzdęcia i bóle brzucha. Zastąpmy je posiłkami gotowanymi na parze, wodzie lub pieczonymi, np. w folii.

Kawa i mocna herbata

Zawierają teinę i kofeinę, która może powodować zwiększenie kurczliwości jelita cienkiego.

Napoje gazowane oraz zawierające sorbitol

Ostatnio uważa się, że napoje gazowane nasycone dwutlenkiem węgla nie powodują wzdęć (prof. Tomecki), ponieważ CO2 jest szybko wchłaniany. Wzdęcia powoduje siarkowodór wytwarzany w jelitach. W związku z tym nie zabrania się picia napojów gazowanych w zespole jelita drażliwego. 

Guma do żucia

Zawiera sorbitol i fruktozę podrażniające jelita.

Ograniczanie picia płynów

Gdy pijemy za mało płynów, nasze jelita pracują wolniej, mamy problemy z wypróżnieniem, szczególnie przy zaparciowej formie zespołu jelita drażliwego. Dlatego niezwykle istotne jest picie minimum 1,5-2 litrów płynów dziennie. Najlepiej pić wodę niegazowaną i herbaty ziołowe.

Czekolada, dżemy

Mogą powodować procesy fermentacyjne w jelitach.

Weryfikacja merytoryczna dr n. med. Witold Kamiński