Dieta w trakcie zaparciowej formy zespołu jelita drażliwego
W obecnym stanie wiedzy medycznej, zespołu jelita drażliwego nie da się wyleczyć, ale jego objawy można złagodzić, a także uzyskać czasowe, różnie trwające remisje w dolegliwościach. Odpowiednio skomponowana dieta bardzo pomaga chorym. Inną dietę stosuje się w postaci choroby z zaparciem, a inną w postaci z biegunką. Sprawdź, co warto jeść, a z czego zrezygnować, gdy cierpisz na postać zaparciową.
W zespole jelita drażliwego dieta jest niezwykle istotnym czynnikiem łagodzącym objawy tej choroby. Ich nasilenie bowiem pojawia się zazwyczaj po posiłku i jest związane z negatywną reakcją organizmu na wybrane produkty. Dlatego warto zapisywać, co się je oraz co się dzieje po jedzeniu. Samoobserwacja stanowi podstawę ustalenia indywidualnej diety. Pomocne są również wskazówki dietetyczne zalecane osobom z ZJD cierpiącym na zaparcia (o ile w indywidualnych przypadkach nie nasilają dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego). Co warto zmienić w swoich nawykach?
Pij wodę
Jeśli cierpisz na postać zespołu jelita drażliwego z zaparciem ‒ dużo pij, co najmniej 2 litry płynów dziennie. Najlepiej sprawdza się woda, soki owocowe (najlepiej samodzielnie wyciskane) i herbaty owocowe. Duża ilość płynów powoduje, że stolce są luźniejsze i bardziej uwodnione, a wypróżnianie łagodniejsze i mniej bolesne.
Jedz regularnie
Jedz mało, ale często: 4 do 5 posiłków dziennie. Staraj się jeść o tych samych porach.
Sięgaj po produkty wysokobłonnikowe
Sięgaj po produkty z dużą ilością błonnika pokarmowego odpowiedzialnego za procesy trawienne w organizmie. Błonnik drażni jelita, pobudza ich perystaltykę, reguluje częstotliwość wypróżnień oraz poprawia konsystencję stolca. Jest to zespół substancji (głównie polisacharydów) „sprzątających jelita” i działających korzystnie na florę bakteryjną układu pokarmowego.
Błonnik pokarmowy:
- pobudza wydzielanie śliny – ślina zmiękcza pokarm, ułatwia połykanie i pomaga w trawieniu węglowodanów;
- wchłania wodę w przewodzie pokarmowym – zmniejsza ryzyko zalegania niestrawionych resztek pokarmu, zwiększa objętość i poprawia konsystencję stolca;
- usuwa z organizmu kwasy żółciowe (dzięki czemu obniża poziom cholesterolu) oraz toksyny i substancje rakotwórcze;
- chroni przed tworzeniem kamieni żółciowych;
- działa prebiotycznie ‒ pomaga w rozwoju prawidłowej flory bakteryjnej w jelicie grubym, niezbędnej do prawidłowego trawienia i przeciwdziałającej zaparciom;
- obniża poziom glukozy we krwi.
Wprowadzaj dietę wysokobłonnikową powoli i stopniowo, obserwując reakcję organizmu. Na początku dodawaj łyżkę otrębów lub płatków owsianych dziennie do spożywanych posiłków. Potem zwiększaj ilość łyżek do kilku dziennie.
Co wybierać, a czego unikać
Produkty zbożowe
Wybieraj: pieczywo ciemne, razowe, żytnie, z ziarnami, otręby, kasze (gryczana, jaglana, pęczak), makaron ciemny z pełnego zboża, ryż dziki, muesli.
Unikaj: białego, pszennego pieczywa, białego ryżu, makaronów pszennych, kaszy manny i kukurydzianej.
UWAGA: U chorych na ZDJ zaparcia występują zazwyczaj w postaci atonicznej (rzadkie wydalanie suchych i odwodnionych stolców). Jednak część chorych cierpi na zaparcia spastyczne. W zaparciach spastycznych objawiających się częstymi wzdęciami, bólami brzucha, skurczami i stanami zapalnymi jelit oraz grudkowatymi stolcami dieta wysokobłonnikowa powinna opierać się na spożywaniu gotowanych warzyw i owoców oraz przecierów, zaś wykluczać produkty, które zawierają błonnik nierozpuszczalny, tj. pieczywo razowe (należy wymienić na pszenne), surowe owoce i warzywa, kasze gruboziarniste (jak gryczana, pęczak).
Owoce
Wybieraj: wszystkie prócz bananów; szczególnie polecane są suszone owoce: śliwki, rodzynki, morele.
Unikaj: bananów.
W zaparciach spastycznych unika się owoców wzdymających (śliwek, wiśni, czereśni, gruszek).
Warzywa
Wybieraj: wszystkie, szczególnie bogate w błonnik; polecane są buraczki.
Unikaj: smażonych ziemniaków.
W zaparciach spastycznych unika się warzyw wzdymających (kapusty, grochu, bobu, cebuli, czosnku).
Mleko i przetwory mleczne
Wybieraj: jogurt, kefir, maślankę, twaróg chudy.
Unikaj: tłustych serów żółtych i białych, topionych, pleśniowych; mleka, jeśli cierpisz na nietolerancję laktozy.
Zupy
Wybieraj: lekkie, gotowane na bulionie warzywnym, z dużą ilością warzyw, szczególnie buraków (np. zupa wiosenna, krupnik, botwinka).
Unikaj: gotowanych na tłustych, mięsnych wywarach, zabielanych śmietaną.
Mięsa i ryby
Wybieraj: chude mięso białe (indyk, kurczak, królik), cielęcinę, wołowinę, chude ryby (dorsz, szczupak, sandacz, morszczuk).
Unikaj: tłustych mięs, podrobów, wieprzowiny i baraniny.
Tłuszcze
Wybieraj: masło, oliwę z oliwek (ułatwiają przesuwanie trawionych mas w jelitach).|
Unikaj: smalcu, słoniny, majonezu, tłustych sosów i dressingów.
Napoje
Wybieraj: wodę, herbaty ziołowe, soki owocowe i warzywne (najlepiej samodzielnie wyciskane), kefir, jogurt.
Unikaj: mocnej kawy i herbaty, alkoholu, czekolady do picia, kakao.
Słodycze
Wybieraj: batonik muesli (najlepiej samodzielnie robiony na bazie miodu), konfitury, miód.
Unikaj: czekolady, tortów, kremów.
Przykładowe menu w zaparciach atonicznych
Pierwsze śniadanie
Pieczywo razowe
Masło
Szynka z indyka (kilka plasterków)
Sałatka z pomidora, ogórka i papryki
Sok wyciskany z pomarańczy i grejpfrutów
Drugie śniadanie
Jogurt naturalny z muesli i owocami
Obiad
Krupnik
Kasza gryczana
Pulpety z mielonego mięsa indyczego
Buraczki gotowane
Kompot z suszonych śliwek
Podwieczorek
Koktajl owocowy na bazie kefiru
Kolacja
Sałatka warzywna na jogurcie
Szynka z kurczaka
2 kromki pieczywa razowego
Herbata owocowa bez cukru
Przykładowe menu w zaparciach spastycznych
Pierwsze śniadanie
2 kromki pieczywa pszennego
Twaróg chudy
Szynka z indyka (kilka plasterków)
Sałatka jarzynowa na jogurcie
Drugie śniadanie
Jogurt naturalny
Obiad
Barszcz czerwony
Ziemniaki purée
Pieczony filet z sandacza
Gotowane brokuły
Kompot jabłkowy
Podwieczorek
Pieczone jabłka z miodem
Kolacja
Pierogi z jagodami i jogurtem, bez cukru
Herbata owocowa bez cukru
Weryfikacja merytoryczna dr n. med. Witold Kamiński